ماهنامه علمی سبک شناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب)
سال 14، شماره 6، شهریور 1400 ، شماره پی در پی 64

بررسی موتیفهای حماسی در حماسه های تاریخی منظوم

صفحه (167 - 184)
مارینا مریخی (نویسنده مسئول)، محمود مدبّری ، محمدصادق بصیری
تاریخ دریافت مقاله : آبان 1399
تاریخ پذیرش قطعی مقاله : بهمن 1399

چکیده

زمینه و هدف:<-a> موتیف یکی از مهمترین عناصر قوامبخش در آثار روایی است که از نظر ساختاری و معنایی میتواند بر متن تأثیر بگذارد و بسبب تکرار در موقعیت روایی، زیبایی و جاذبه و برجستگی معنایی ایجاد میکند. موتیفها در حماسه ها نیز حلقه ها‌ی ارتباطی بین حماسه های سروده شده هستند که بیشتر آنها بازآفرینی موتیفهای آثار متقدمتر هستند و میتوان آنها را به عناوین اصلی چون اشخاص، حوادث، مکانها، اشیاء، مفاهیم تقسیم کرد و برای هر عنوان زیرعنوانهای متعددی درنظر گرفت. این پژوهش با هدف یافتن موتیفهای پربسامد در حماسه های منتخب و بیان شباهت و تفاوت آنها و اثرگذاری آنها در روند و نتیجۀ حماسه هاست.

• از رنگ گل تا رنج خار، سرّامی، قدمعلی. (1388)، چاپ دوم، تهران: علمی و فرهنگی.
• اسطوره‌شناسی سیاسی، فکوهی، ناصر. (1378)، تهران: فردوس.
• اسناد و مکاتبات تاریخی ایران (از تیمور تا شاه اسماعیل)، نوایی، عبدالحسین، (1370). تهران: علمی و فرهنگی.
• انسان‌شناسی، ریویر، کلود. (1384)، ترجمۀ ناصر فکوهی، تهران: نشر نی.
• ایران باستان، پیرنیا، حسن. (1374)، چاپ هفتم، تهران: سخن.
• آداب الحرب و الشجاعه، مدبّر، فخر. (1346)، تصحیح احمد سهیلی خوانساری. تهران: اقبال.
• بیست و یک گفتار دربارۀ شاهنامه و فردوسی، رستگار فسایی، منصور، (1369)، شیراز: نوید.
• پیشگویی در شاهنامه، نیکنام، حسین میرزا و صرفی، محمدرضا (1381)، مطالعات ایرانی، دانشگاه شید باهنر کرمان، صص 172-153.
• تاریخ ادبیات فارسی، اته، هرمان. (1356). ترجمۀ رضازادۀ شفق، چاپ دوم، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
• تاریخ اندیشه‌های سیاسی در غرب، طاهری، ابواقاسم. (1375)، چاپ دوم، تهران: قومس.
• تمرنامه، هاتفی، عبدالله‌بن محمد، (1337) مصحح و ناشر نامشخص.
• جروننامه، قدری، (1384)، تصحیح محمدباقر وثوقی و عبدالرسول خیراندیش. تهران: میراث مکتوب.
• جنگنامۀ گشم. سرایندۀ ناشناس، (1384). تصحیح محمدباقر وثوقی و عبدالرسول خیراندیش. تهران: میراث مکتوب.
• حماسه‌سرایی در ایران، صفا، ذبیح‌الله، (1389). چاپ نهم، تهران: امیرکبیر.
• سیاست چیست، فروند، زولین. (1384)، ترجمۀ عبدالوهاب احمدی، تهران: آگه.
• شرفنامه، نظامی، الیاس‌بن یوسف، (1381)، تصحیح سعید حمیدیان. چاپ چهارم. تهران: قطره.
• شناخت اساطیر ایران، هنیلز، جان، (1375)، ترجمۀ ژاله آموزگار و احمد تفضّلی، چاپ چهارم، تهران: چشمه.
• ظفرنامه، مستوفی، حمدالله، (1388). تصحیح منصوره شریف‌زاده، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
• غازاننامه، نوری اژدری، نورالدین‌بن محمد، (۱۳۸۰). تصحیح محمود مدبّری، تهران: بنیاد موقوفات دکتر محمد افشار.
• فرماندهی خداوند جنگ سپهبد فردوسی، بهارمست، احمد. (۱۳53)، تهران: خیام.
• فن نامه‌نگاری در زبان فارسی، دهقان، علی، (۱۳۸۶) تهران: شایسته.
• قلمرو ادبیات حماسی ایران، رزمجو، حسین. (1381). ج1، مشهد: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
• گشودن رمان، پاینده، حسین. (۱۳۹۴)، چاپ سوم، تهران: مروارید.
• موتیف چیست و چگونه شکل میگیرد؟ تقوی، محمد و دهقان، الهام (۱۳۸۸)، فصلنامۀ نقد ادبی، (8)2، صص 7-31.
• همایون‌نامه، زجاجی، (1383). به تصحیح علی پیرنیا. تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی.